Chowaniak Karol, Chowaniak Tekla, Marek Karolina, Wiecheć Piotr, Wiecheć Regina


Karol Chowaniak (ur. 20.11.1902 r.) wraz ze swoją żoną Teklą (ur. 26.09.1902 r.) mieszkali w niewielkiej miejscowości Zawoja. W 1941 r. otrzymali list, w którym zaprzyjaźniona rodzina Karpowskich z Łodzi pytała o możliwość przyjazdu. Przed wojną takie odwiedziny były częste. Ostatecznie jesienią 1942 r. przyjechała ich córka, Wanda Kuczka z mężem Janem. Nie ma pewności co do ich pochodzenia. Niektóre relacje wskazują, że Jan był Żydem z aryjskimi dokumentami. Nie jest też pewne pochodzenie przyjaciół sprzed wojny – rodziny Karpowskich. Wiadomo jednak, że od tej pory losy rodziny Chowaniak bardzo się skomplikowały.


W niedługim czasie, po sprowadzeniu się przez Kuczków, z Krakowa do Zawoi przyjechało jeszcze dwoje ludzi pochodzenia żydowskiego, w wieku ok. 30 lat. Za zgodą siostry Tekli, Reginy Wiecheć (ur. 18.12.1888 r.), zamieszkali w jej domu. Na stacji w Makowie Podhalańskim czekał na nich Stanisław Chowaniak. Po przyjeździe do Zawoi nie wychodzili przez kilka miesięcy z domu. Mimo to informacja o ich obecności rozeszła się po okolicy. W obawie przed konsekwencjami pod osłoną nocy zawieziono ich do gospodarstwa Chowaniaków. Tam początkowo byli ukrywani w domu, z czasem przygotowano im schowek w stodole, a później wykopano i zabezpieczono specjalny bunkier ziemny. Tak udało im się przetrwać kolejne kilka miesięcy. Często odwiedzał ich mężczyzna z Krakowa o nazwisku lub pseudonimie Giermek, który był łącznikiem. To z nim skontaktował się Karol Chowaniak, kiedy zorientował się, że jego gospodarstwo jest obserwowane. Stanisław (ur. 8.02.1927 r.) odwiózł wówczas tych dwoje na stację w Makowie.


Wiosną 1943 r. Niemcy rozpoczęli śledztwo, w wyniku którego wpadli na ślad Jana Kuczko – ten pewnego dnia nie wrócił do domu. Po kilku dniach przeprowadzono rewizję i aresztowano również jego żonę Wandę. Mienie Kuczków zostało skonfiskowane. Ślad po nich zaginął, nigdy już nie wrócili. Miesiąc później aresztowano Karola, jego syna Stanisława i służącą Karolinę Marek, która według niektórych źródeł miałaby być ich przysposobioną córką. Całą trójkę zawieziono do siedziby gestapo w Zakopanem. Tylko Stanisław nie został skierowany do Auschwitz. Po przesłuchaniu trafił do więzienia w Krakowie przy ul. Montelupich, stamtąd do urzędu pracy i do obozu przejściowego przy ul. Wąskiej, również w Krakowie. Następnie zabrano go do Wrocławia i ostatecznie skończył na robotach w Oleśnicy. Przebył długą drogę, ale przeżył. Miesiąc po aresztowaniu gestapo przyszło również po Teklę. Trafiła do Auschwitz, gdzie zmarła w styczniu 1944 r. Podobny los spotkał również Karolinę Marek. Mąż Tekli – Karol zmarł w Auschwitz 15 grudnia 1943 r. Źródła wskazują, że gospodarstwo Chowaniaków zostało spalone, a majątek rozgrabiony.


Gestapo dotarło również do Reginy Wiecheć i jej męża – Piotra (ur. 28.04.1883 r.). W październiku 1943 r. gestapo z Makowa Podhalańskiego aresztowało ich i zabiło w ogrodzie willi „Marysin”, gdzie znajdował się oddział zakopiańskiej komendy gestapo. Najpierw zabrano Reginę – co rodzina łączyła ze sprawą ich 19-letniej córki Franciszki, która ukrywała się przed przymusowymi robotami w Rzeszy. Po paru dniach zabrano również Piotra. Jego dom kazano wskazać synowi Wiecheciów – Klemensowi. Następnie go pobito.


Bibliografia:

1. IPN BU 392/2035.
2. RFWA, List od Elżbiety Trocińskiej [prawnuczka], Cieszyn, 28.09.2013 r.
3. W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981 s. 19; 67.
4. J. Hera, Polacy ratujący Żydów. Słownik, Warszawa 2014, s. 172.
5. A. Namysło (red.), Kto w takich czasach Żydów przechowuje?... Polacy niosący pomoc ludności Żydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2009, s. 116-120.
6. Rejestr faktów represji na obywatelach polskich za pomoc ludności żydowskiej w okresie II wojny światowej, Instytut Pamięci Narodowej, A. Namysło, G. Berendt (red.), Warszawa 2014, s. 356-357.
7. Rejestr faktów represji na obywatelach polskich za pomoc ludności żydowskiej w okresie II wojny światowej, Instytut Pamięci Narodowej, A. Namysło, G. Berendt (red.), Warszawa 2014, s. 356-358.
8. A. Poray, Those Who Risked Their Lives, Illinois 2007, s. 22; 37.
9. R. Walczak (red.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997 s. 59; 93.
10. W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 280; 281.
11. www.straty.pl, Program Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką (25.03.2015).
12. www.straty.pl, Program Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką (23.01.2015).


Uwagi:

  • Występują niezgodności w kolejności aresztowań. R. Walczak (red.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997, s. 59; 93 podaje, że Tekla Chowaniak została aresztowana razem z mężem Karolem i Karoliną Marek, zaś A. Poray, Those Who Risked Their Lives, Illinois 2007 s. 22 wskazuje, że Tekla została aresztowana później niż mąż, ale razem z Karoliną.
  • W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C., 1988 s. 281, podaje jako datę aresztowań grudzień 1943 r., a jako wspólną datę śmierci zamordowanych – styczeń 1944 r.
  • R. Walczak (red.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997 s. 59 wskazuje, że Karola aresztowano z 4 ukrywanymi Żydami.
  • W źródle pod red. Aleksandry Namysło, Kto w takich czasach Żydów przechowuje?..., Polacy niosący pomoc ludności Żydowskiej w okresie okupacji niemieckiej. Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Warszawa 2009, s. 116-122 i Rejestr IPN 356 podaje się nazwę Zawoja Petuniowa.
  • Z listu RFWA, List od Elżbiety Trocińskiej [prawnuczka], Cieszyn, z dn. 28.09.2013 r., wynika, że Wiecheciowie mogli ukrywać również żydowską dziewczynkę.


Zamknij podgląd

Prawa autorskie:
Fundacja Lux Veritatis, Kaplica Pamięci


Świątynia pw. Najświętszej Maryi Panny Gwiazdy Nowej Ewangelizacji
i św. Jana Pawła II
w Toruniu


Projet witryny:
Kamil Dawid 2016

Wszystkie zamieszczone na witrynie treści, materiały oraz elementy graficzne są chronione prawem autorskim i stanowią wyłączną własność Producenta tj. Fundacji Lux Veritatis. Kopiowanie zawartości serwisu lub jej części bez pisemnej zgody właściciela serwisu jest zabronione. Materiały zawarte na niniejszej stronie mogą być wykorzystywane lub rozpowszechniane jedynie w celach informacyjnych, na zasadach przyjętych w portalach społecznościowych oraz wyłącznie z notą o prawach autorskich oraz ze wskazaniem źródła informacji.