Fedorowicz Jakub, Trojanowski Stanisław
Jakub Fedorowicz i Stanisław Trojanowski byli przyrodnimi braćmi, którzy prowadzili wspólne gospodarstwo w Kawęczynie, powiat Skierniewice. Zginęli wiosną 1944 r. za ukrywanie 4 Żydów, wśród których byli: Abraham Rosenberg z synem oraz krawiec z Rawy Mazowieckiej (ok. 25 lat) z przyjaciółką (18 lat). Wymienionym osobom pomagali również Józef Grębski i Stanisław Kowalczyk, ówczesny sołtys Kawęczyna. Sołtys dostarczał im jedzenie i jako pierwszy został wezwany przez gestapo do identyfikacji ciał.
Jeden ze świadków zdarzenia, Władysław Domaradzki (ur. 24 marca 1897 r.) mieszkał w oddalonym o kilka kilometrów Raduczu. Wozem brata jechał na pole, kiedy zauważył, że z zabudowań Fedorowicza wybiegło dwoje ludzi, a za nimi w pościg rzucił się jeden z Niemców. Drugi w tym czasie znajdował się w okolicy domu Jakuba i strzelał do mężczyzny, który klęczał przed nim ze złożonymi rękoma, prawdopodobnie prosił go o litość. Następnie funkcjonariusz pobiegł w stronę lasu za pozostałą dwójką, która uciekała. Władysław Domaradzki widział jedynie początek egzekucji, w której zginęło 6 osób.
Po fakcie do okna sołtysa zapukało dwóch funkcjonariuszy gestapo uzbrojonych w karabiny maszynowe. Zadali mu pytanie, czy wie coś na temat ukrywania Żydów we wsi. Wyparł się i zarzekał, że nie jest to możliwe, by w Kawęczynie byli jacykolwiek Żydzi. Niemcy zaprowadzili go ze sobą w kierunku lasu. Nakazano mu podać imiona i nazwiska zamordowanych, którzy przed nim leżeli. Sołtys po raz kolejny wyparł się, żeby znał zabitych. W rzeczywistości wiedział, ze pierwszym z leżących jest Jakub Fedorowicz, a tuż obok niego znajduje się ciało Stanisława Trojanowskiego. Blisko nich leżał Abraham z synem. Wszyscy mieli ślady po strzałach w głowę. Niemcy poprowadzili sołtysa ok. 300 m. dalej, gdzie pod samym lasem leżały ciała krawca i jego przyjaciółki. Niemcy nakazali mu zakopać zwłoki, co uczynił.
Bibliografia:
2. IPN BU 392/2030.
3. W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981, s. 24, 64.
4. J. Hera, Polacy ratujący Żydów. Słownik, Warszawa 2014, s. 194, 448.
5. A. Poray, Those Who Risked Their Lives’, Chicago, Illinois 2007, s. 25, 50.
6. R. Walczak (red.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997, s. 65, 123.
7. S. Wroński, M. Zwolak, Polacy-Żydzi 1939–1945, Warszawa 1971, s. 381, 435.
8. W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 161.
Uwagi:
- W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981 s. 24 i IPN BU 392 2030 podają, że pomagano Abramowi Rosenbergowi, jego synowi i 4 innym Żydom, a niektórzy z nich uratowali się.
- J. Hera, Polacy ratujący Żydów. Słownik, Warszawa 2014 s. 448 podaje nazwisko Trojan.
- A. Poray, Those Who Risked Their Lives, Illinois 2007 s. 25; J. Hera, Polacy ratujący Żydów. Słownik, Warszawa 2014 s. 194 podają nazwisko Federowicz.
