Gniduła Jan, Margol Katarzyna, Kowal Katarzyna, Kowal Józef, Łubiarz Anastazja, Łubiarz Maria, Szabat Kazimierz
Jan Gniduła prowadził gospodarstwo rolne we wsi Majdan Nowy, k. Księżpola. Od jesieni 1942 r. do mieszkańców tej wsi zaczęli przychodzić Żydzi z prośbą o tymczasowe ukrycie i o jedzenie. Również Jan Gniduła udzielił schronienia Żydówce o nazwisku Boruch (lub Berech). Pomagała mu w tym jego gosposia Katarzyna Margol oraz inni mieszkańcy wsi.
Gdy Niemcy złapali Żydówkę Boruch, próbowali wydobyć z niej wszelkie informacje na temat Polaków ze wsi Majdan Nowy, którzy angażowali się w ratowanie Żydów. Torturowali ją i obiecywali wolność. Żydówka podała nazwiska osób, które jej pomagały.
28 grudnia 1942 r. niemieccy policjanci z Biłgoraja zorganizowali obławę w Majdanie Nowym. Przyjechali furmanką razem z Żydówką Boruch. Najpierw szukali Jana Kowala i mieszkającego u Jana Gniduły Mikołaja Lekana, ale ich nie znaleźli. Następnie udali się do innych gospodarstw wskazanych przez Żydówkę.
W wyniku tej obławy w dniach 28 i 29 grudnia 1942 r. zostały rozstrzelane następujące osoby: Jan Gniduła, Katarzyna Margol, Katarzyna Kowal i jej syn Józef, Anastazja Łubiarz i jej teściowa Maria Łubiarz oraz Kazimierz Szabat. Ich ciała zakopano w miejscu zamieszkania. Niemcy spalili budynki należące do Gniduły i Andrzeja Płoszaja oraz ograbili Kowalów i Łubiarzów. Żydówka Boruch została rozstrzelana niedaleko wsi Lipowiec.
Później ciała zamordowanych przeniesiono na cmentarz parafialny w Majdanie Starym.
Bibliografia:
2. IPN BU 392/943.
3. IPN BU 392/944.
4. RFWA, Gniduła, nagranie audio sygn. 405_1778, relacja Stanisława Lekana, z dn. 08.10.2013 r.
5. T. Brytan, Gmina Księżpol. Przeszłość-teraźniejszość-przyszłość, Księżpol 2010, s. 26.
6. A. Poray (ed.), Those Who Risked Their Lives, Chicago 2007, s. 26-27, 32, 36, 37, 49.
7. R. Walczak (ed.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997, s. 69, 81-82, 90, 94, 120.
8. http://www.gazetabilgoraj.pl/historia/ps-30341-martyrologia-mieszkancow-majdanu-nowego/ (26.02.2015).
Uwagi:
- A. Poray (ed.), Those Who Risked Their Lives, Chicago 2007, s. 26-27, R. Walczak (ed.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997, s. 69 i T. Brytan, Gmina Księżpol. Przeszłość– teraźniejszość – przyszłość, Księżpol 2010, s. 26, podają imię Józef. W dokumentach IPN widnieje imię Jan.
- A. Poray (ed.), Those Who Risked Their Lives, Chicago 2007, s. 26, R. Walczak (ed.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997, s. 69 i T. Brytan, Gmina Księżpol. Przeszłość-teraźniejszość-przyszłość, Księżpol 2010, s. 26, podają imię i nazwisko Anna Margol. W dokumentach IPN pojawia się wersja Katarzyna Margol.
- A. Poray (ed.), Those Who Risked Their Lives, Chicago 2007, s. 26, R. Walczak (ed.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997, s. 69, przekazują, że Anna Margol była kuzynką Jana Gniduły.
