Malczewski Jan, Kaczmarek Zygmunt
Jan Malczewski z żoną Józefą, synem Józefem i pozostałymi dziećmi mieszkał w Dobryszycach k. Radomska. W czasie okupacji razem z Zygmuntem Kaczmarkiem, jego żoną Heleną i dziećmi pomagał kupcowi Abramowi Zelkowiczowi i jego dziesięcioletniemu synowi Józefowi.
Wpierw Żydzi przebywali w lesie, a rodzina Skibińskich ich żywiła. (...) tata [Skibiński] orał ziemię, wyszedł mężczyzna z lasu z dzieckiem i mówi, czy by mu nie mógł przywieść żywności. Na drugi dzień tata wziął syna [Czesława Skibińskiego], a mojego brata, mama [Zofia Skibińska] zrobiła pakunek i zaniosła (RFWA, relacja Krystyny Sewior). Potem rodziny Jana Malczewskiego i Zygmunta Kaczmarka postanowiły dać tym Żydom schronienie. Abram najprawdopodobniej wychodził z kryjówki, dlatego został złapany przez niemieckich żandarmów z posterunku z Radomska. Przepytywany przez nich wydał nazwiska osób, które mu pomagały.
Obaj Polacy, Malczewski i Kaczmarek, zostali rozstrzelani wraz z Żydami 20 grudnia 1943 r. Zygmunt Kaczmarek zginął w pobliżu swego domu. (…) Żyda zabili i wujka zabili (…) Ja tam mieszkałam i tam ciocia została z czwórką dzieci; pogrzebu nie mogli zrobić, bo tam mieli problem, to o tym się mówiło (RFWA, relacja Felicji Gołębiowskiej). Jana Malczewskiego z Żydami rozstrzelano na polu pod Radomskiem. (…) ten Malczewski zginął razem z Żydem (…) Abramem Zelkowiczem, chyba tak (RFWA, relacja Felicji Gołębiowskiej).
Zygmunt Kaczmarek został pochowany na cmentarzu w Dobryszycach.
Bibliografia:
2. IPN BU 392/2030.
3. RFWA, Malczewski, nagranie audio sygn. 405_1728, relacja Felicji Gołębiowskiej [szwagierka], z dn. 7.10.2013 r.
4. RFWA, Malczewski, nagranie audio sygn. 405_1774, relacja Felicji Gołębiowskiej [szwagierka], z dn. 8.10.2013 r.
5. RFWA, Malczewski, nagranie audio sygn. 405_3481, relacja Krystyny Sewior, z . 21.11.2013 r.
6. RFWA, Kaczmarek, nagranie audio sygn. 811_1334, relacja Zofii Sudyk, z dn. 27.03.2014 r.
7. W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981, s. 33, 44.
8. A. Poray, Those Who Risked Their Lives, Chicago 2007, s. 30, 36-37.
9. R. Walczak (red.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997, s. 76, 92.
10. S. Wroński, M. Zwolak, Polacy-Żydzi 1939–1945, Warszawa 1971, s. 429.
11. W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 147-148.
12. www.straty.pl (25.05.2015).
