Hanas Mikołaj
Wiosną 1942/3 roku zwołano gminne zebranie, na którym stawiło się wielu mieszkańców z miasta Zagórz k. Sanoka. Pojawił się na nim komendant Flei, który był znany z mordowania podróżujących pociągiem w piwnicy dworca. Wcześniej przeprowadzał tzw. łapanki w pociągach. Mężczyźnie jako tłumacz towarzyszył lekarz kolejowy, który nazywał się Bodnar.
Komendant wybrał spośród mężczyzn zakładników, którzy mieli zginąć, gdyby w mieście nie odnaleziono 3 Żydów o których istnieniu z pewnych źródeł wiedziano. Okolicę podzielono na 6 rejonów pod wodzą 6 komendantów. Ci mieli wybrać po 5 osób podkomendnych. Tak jedna z wyznaczonych grup trafiła do domu Mikołaja Hanasa, który mieszkał pod lasem. Ten wypierał się, że ukrywa Żydów, jednak jego syn i córka przyznali, że ci przebywają w piwnicy. Żydzi byli uzbrojeni w noże, próbowali uciekać. Poinformowany o tym fakcie komendant wraz z dwoma Niemcami udał się do domu Mikołaja, gdzie zastrzelił go. Dzieci mężczyzny przeżyły, o co prosili wyznaczeni do rewizji mieszkańcy. Zabudowania Hanasów zostały spalone.
Bibliografia:
2. IPN BU 392/2033.
3. RFWA, Hanas, nagranie audio sygn. 405_2135 i 405_2145, relacja Stanisława Błażowskiego, z dn. 21.10.2013 r.
4. W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981, s. 29.
5. A. Poray, Those Who Risked Their Lives, Illinois 2007, s. 27.
6. E. Rączy, Pomoc Polaków dla ludności żydowskiej na Rzeszowszczyźnie 1939-1945, Rzeszów 2008, s. 122.
7. R. Walczak (ed.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa , s. 71.
8. W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 277.
9. www.straty.pl (20.11.2015).
Uwagi:
- Istnieją informację, że Mikołaj był Ukraińcem. Pojawia się także nazwisko pisane w formie Chanas (w tym także IPN BU 392/1579) i Chamas.
- R. Walczak (ed.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997, s. 71 i W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C., 1988, s. 277, błędnie podają miejscowość Zagórze.
- E. Rączy, Pomoc Polaków dla ludności żydowskiej na Rzeszowszczyźnie 1939-1945, Rzeszów 2008, s. 122, podaje, że zamordowano też żonę Mikołaja – Paraskę oraz podaję liczbę 4 osób pochodzenia żydowskiego, które miały zostać również zamordowane. Według tego źrodła byli to uciekinierzy z obozu w Zasławiu.
- Źródła podają, że Mikołaj został zastrzelony w marcu 1943 r. z ukrywanymi Żydami: Lewem Bankiem i Eliaszem Margolisem.
