Gruchała Anna
Anna Gruchała i jej synowa Julia Gruchała z dwójką dzieci mieszkały w Dąbrowie Tarnowskiej. W czasie okupacji obie kobiety udzieliły schronienia dwóm rodzinom żydowskim. Byli to Pinkus i Rozalia Cizerowie z synem, Szifra z mężem, dwójką dzieci i siostrą.
Latem 1944 r. Niemcy budowali fortyfikacje na froncie wschodnim. Wykorzystywali do pracy okoliczną ludność polską. Ponieważ zazwyczaj spotykali się z oporem, zaczęli pod przymusem wyciągać ludzi z domostw. W czasie takich poszukiwań Niemcy znaleźli kryjówkę u Anny Gruchały. Cizer z żoną i synem wykorzystali zamieszanie i zdołali uciec. Pozostali Żydzi zostali rozstrzelani, a wraz z nimi Anna Gruchała. Było to 25 sierpnia 1944 r.
Natomiast Julię Gruchałę żandarmi aresztowali, związali jej ręce drutem kolczastymi i wywieźli do aresztu. Następnie zesłano ją do obozu koncentracyjnego w Bergen-Belsen, gdzie zmarła. Julia osierociła dwójkę dzieci, które w tym czasie przebywały u sąsiadów.
Bibliografia:
2. IPN BU 392/2035.
3. W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981, s. 28.
4. J. Hera, Polacy ratujący Żydów. Słownik, Warszawa 2014, s. 210.
5. A. Poray (ed.), Those Who Risked Their Lives, Chicago 2007, s. 27.
6. R. Walczak (ed.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997, s. 70.
7. S. Wroński, M. Zwolak, Polacy-Żydzi 1939–1945, Warszawa 1971, s. 344, 437.
8. W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 146.
9. www.straty.pl (21.04.2015).
Uwagi:
- J. Hera, Polacy ratujący Żydów. Słownik, Warszawa 2014, s. 210, W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981, s. 28, podaje, że synowa została zastrzelona wraz z Anną.
- J. Hera, Polacy ratujący Żydów. Słownik, Warszawa 2014, s. 210, podaje datę 25.06.1944 r., a W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 138, podaje datę 17.09.1944 r.
- Według dokumentów zawartych w teczce IPN BU 392/2031 Julia Gruchała została aresztowana razem ze swoją córką Zofią, która została zwolniona po trzech tygodniach.
