Dziak Antoni
Antoni Dziak z żoną Zofią (z d. Ziomek) oraz zamężną córką mieszkał we wsi Będzienica (pow. Ropczyce). W czasie okupacji cała rodzina niosła pomoc żywnościową wielu Żydom i Polakom, którzy ukrywali się w lesie i we wsi.
Latem 1943 r. Dziakowie przyjęli pod swój dach 5 Żydów: trzech braci Bendys (w źródłach pojawia się także inny wariant nazwiska: Pendys), Mondka Fausta i Melera. Bracia Bendysowie zajmowali się handlem w Sędziszowie, a Faust w tym samym mieście miał młyn.
Ktoś doniósł na gestapo, że Dziakowie ukrywają Żydów. Dnia 27 października 1943 r. do ich gospodarstwa przybyło czterech Niemców ubranych po cywilnemu i jeden policjant granatowy. Przeszukali dokładnie dom, a następnie budynki gospodarcze. Wypytywali o kryjówkę Żydów, ale nikt z Dziaków nie udzielił odpowiedzi. Niemcy postanowili jeszcze raz przeszukać strych. W tym celu kazali przynieść drabinę. Zofia, udając, że po nią idzie uciekła na pole, zostawiając swojego męża i córkę. Niemcy pobili Antoniego, a następnie zastrzelili go niedaleko domu. Później ciało Antoniego przeniesiono na cmentarz w Nockowej.
W trakcie rewizji Żydzi byli obecni na strychu, dobrze ukryci pod sianem. Po całym zajściu Żydzi opuścili gospodarstwo Dziaków. Bendysowie zostali złapani przez Niemców, a Faust przeżył wojnę i udał się do Ameryki.
Bibliografia:
2. IPN BU 392/2033.
3. RFWA, Relacja p. Heleny Hady z Będzienicy [świadek wydarzeń].
4. W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981, s. 24.
5. J. Hera, Polacy ratujący Żydów. Słownik, Warszawa 2014, s. 190.
6. A. Poray (ed.), Those Who Risked Their Lives, Chicago 2007, s. 25.
7. R. Walczak (ed.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997, s. 65.
8. S. Wroński, M. Zwolak, Polacy-Żydzi 1939–1945, Warszawa 1971, s. 396, 427.
9. W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 122.
10. www.straty.pl (26.03.2015).
Uwagi:
- Portal straty.pl podaje datę śmierci 09.03.1944 r., a W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 122, 27.10.1942 r.
- W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981, s. 24, podaje, że Żydzi nie przeżyli.
