Drąg Franciszek, Drąg Józef, Dziubek Franciszek, Pomykała Jan, Żak Jan i Wojciech


Franciszek Drąg mieszkał we wsi Przewrotne (gm. Głogów Małopolski). Wraz z innymi gospodarzami pomógł ukrywającej się w lesie żydowskiej rodzinie Zelerów. Należeli do niej: matka Metla (ok. 78 l.), dwóch synów: Lejb i Srul oraz dwie córki: Gitla i Gnendla (Gnedla).


Przed wojną Zelerowie mieszkali w Przewrotnem. Gdy utworzono getto w Głogowie Małopolskim, wszyscy Żydzi musieli opuścić okoliczne wioski i udać się do miasta. Po udanej ucieczce z getta Zelerowie wrócili do wsi Przewrotne. Latem zaczęli ukrywać się w pobliskim lesie, gdzie z pomocą rolników zbudowali sobie schron.

Gdy Niemcy dowiedzieli się, że mieszkańcy wsi Przewrotne pomagają ukrywającym się w lesie Żydom, zorganizowali obławę. Już w nocy żandarmeria i policja z psami otoczyły las i część wsi nazywaną Studzieniec. Z samego rana 2 grudnia 1942 r. rozpoczęto poszukiwania Żydów i pomagających im Polaków. W lesie psy trafiły na ślad kryjówki. Dostępne źródła przedstawiają dwie wersje wydarzeń. W jednej z nich, gdy Niemcy odkryli schronienie, a w nim pięcioosobową rodzinę żydowską, wrzucili granaty. Zginęły dzieci Metli, a ona cudem przeżyła. Według innej wersji Zelerowie, zauważywszy zbliżających się Niemców, zaczęli uciekać, lecz Niemcy ich rozstrzelali.

W schronie żandarmi zastali Metlę i natychmiast ją pochwycili. Brutalnie wypytywali o nazwiska pomagających rolników. Według niektórych źródeł Metla podjęła współpracę. Ostatecznie została zepchnięta do dołu, w którym znajdowali się już zatrzymani Polacy. Jeden z przekazów podaje, że Niemcy przed rozstrzelaniem fotografowali wrzuconych do dołu skazańców.

We wsi aresztowano sześć osób. Byli to Franciszek Drąg, Józef Drąg, Franciszek Dziubek, Jan Pomykała oraz bracia Jan i Wojciech Żak. Zostali oni oskarżeni o pomoc przy budowie kryjówki oraz o doglądanie ukrywających się w niej Żydów. Niemcy rozstrzelali ich, a ciała zakopali we wspólnym grobie.

Po wojnie ciała wymienionych Polaków zostały złożone we wspólnym grobie na cmentarzu. Również szczątki Żydów przeniesiono na cmentarz żydowski w Głogowie.

Bibliografia:

1. IPN BU 392/2033.
2. J. Fajkowski, J. Religa, Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945, Warszawa 1981, s. 321.
3. Rejestr faktów represji na obywatelach polskich za pomoc ludności żydowskiej w okresie II wojny światowej, Instytut Pamięci Narodowej, A. Namysło, G. Berendt (red.), Warszawa 2014, s. 365-366.
4. E. Rączy, Pomoc Polaków dla ludności żydowskiej na Rzeszowszczyźnie 1939-1945, Rzeszów 2008, s. 159-161.
5. W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 229.
6. www.straty.pl (30.01.2015).

Uwagi:

  • J. Fajkowski, J. Religa, Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945, Warszawa 1981, s. 321, podaje datę 2.12.1942 r. Rejestr IPN 365-366 oraz W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 229, podają datę 1.12.1942 r.
  • IPN BU 392/2033 podaje imiona Wojciech i Franciszek Drąg. W literaturze pojawiają się także różne formy nazwiska ukrywanych Żydów. W E. Rączy, Pomoc Polaków dla ludności żydowskiej na Rzeszowszczyźnie 1939-1945, Rzeszów 2008, s. 159-160, jest to Celer. W J. Fajkowski, J. Religa, Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945, Warszawa 1981, s. 321 i w W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 229, jest to Zeler, a w Rejestrze IPN 365-366 jest to Zeller.

Zamknij podgląd

Prawa autorskie:
Fundacja Lux Veritatis, Kaplica Pamięci


Świątynia pw. Najświętszej Maryi Panny Gwiazdy Nowej Ewangelizacji
i św. Jana Pawła II
w Toruniu


Projet witryny:
Kamil Dawid 2016

Wszystkie zamieszczone na witrynie treści, materiały oraz elementy graficzne są chronione prawem autorskim i stanowią wyłączną własność Producenta tj. Fundacji Lux Veritatis. Kopiowanie zawartości serwisu lub jej części bez pisemnej zgody właściciela serwisu jest zabronione. Materiały zawarte na niniejszej stronie mogą być wykorzystywane lub rozpowszechniane jedynie w celach informacyjnych, na zasadach przyjętych w portalach społecznościowych oraz wyłącznie z notą o prawach autorskich oraz ze wskazaniem źródła informacji.