Domagała Piotr
Piotr Domagała mieszkał wraz z żoną Marią (z d. Pelan) i siedmiorgiem dzieci w Kolonii-Dobrej (pow. Olkusz). Gdy wobec Żydów nasiliły się represje, zaczęli oni uciekać z miast na wsie, aby szukać schronienia. Kilka rodzin żydowskich trafiło do Kolonii-Dobrej, gdzie zatrzymali się u gospodarzy. Jesienią 1942 r. jedna z tych rodzin przyszła prosić o pomoc rodzinę Domagałów. Były to cztery osoby: mężczyzna, jego żona Kajla (z d. Jume), ich jednoroczne dziecko oraz jeszcze jedna Żydówka. Domagałowie ukrywali ich przez tydzień.
Po tygodniu, w sobotę 14 listopada 1942 r. do wsi przyjechało siedem furmanek z niemieckimi żandarmami. Wśród nich był obecny komendant żandarmerii niemieckiej w Pilicy nazwiskiem Olejak. Niemcy rozpoczęli przeszukiwać poszczególne gospodarstwa. Wieczorem przyjechali również do Domagałów. Pochwycili natychmiast znajdujących się na podwórzu Żydów, a następnie zaczęli przeszukiwać dom, aby znaleźć pozostałych. Z domu wyprowadzili Piotra i Marię. Niemcy ustawili wszystkich pochwyconych w dwa rzędy. W pierwszym stali Żydzi, w drugim Domagałowie razem ze Stefanem Ptakiem. Stefan Ptak był sąsiadem Domagałów. Niemcy oskarżyli go o to, że nie powiadomił władz o fakcie ukrywania rodziny żydowskiej przez Domagałów.
Maria, wykorzystawszy zmrok i nieuwagę żandarmów, uciekła, a za nią dzieci i Stefan Ptak. Piotr Domagała pozostał na miejscu. Krótko po swojej ucieczce Maria usłyszała strzały. „Zostali otoczeni tam i to… wujek zginął, a ciocię z dziećmi udało się w takie wąwozy, bo to jest w lesie, w takie wąwozy uciec. A Żydów rozstrzelali tam, wtedy i wujek zginął.” [RFWA, relacja Eugeniusza Pelana].
Do gospodarstwa Maria Domagała przyszła dnia następnego rano. Na podwórzu leżały ciała Żydów i jej męża. Piotr Domagała otrzymał strzał w klatkę piersiową i w ucho. Najprawdopodobniej przed rozstrzelaniem Żydów Niemcy nakazali im uciekać i dopiero potem zaczęli do nich strzelać. Ich ciała mieszkańcy wsi zabrali na furmankę, wywieźli do lasu i tam zakopali. Ciało Piotra Domagały zostało pochowane na cmentarzu w Pilicy.
Bibliografia:
2. IPN BU 392/1402.
3. IPN BU 392/2035.
4. RFWA, nagranie audio sygn. 405_4475, relacja Eugeniusza Pelana, z dn. 10.12.2013 r.
5. W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981, s. 22.
6. Poray (ed.), Those Who Risked Their Lives, Chicago 2007, s. 24.
7. R. Walczak (ed.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997, s. 63-64.
8. S. Wroński, M. Zwolak, Polacy-Żydzi 1939–1945, Warszawa 1971, s. 377-378, 407.
9. W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 147.
Uwagi:
