Dębek Wiktoria
Wiktoria Dębek mieszkała w Kolonii Czernic, pow. Garwolin. W okolicznych lasach ukrywali się Żydzi, m.in. z Ryk, Okrzei i Leopoldowa. Tworzyli oni grupy partyzantów.
Aby zdobyć jedzenie, Żydzi opuszczali swoje kryjówki i udawali się do pobliskich gospodarstw. Jedną z osób, która udzieliła im pomocy była Wiktoria Dębek. Żydzi mogli liczyć na jej wsparcie przez blisko rok.
Dramatyczny finał pomocy nastąpił 29 czerwca 1942 r., kiedy żandarmi niemieccy z Ryk i gestapo otoczyli dom Wiktorii. Osoby, które przebywały na terenie jej gospodarstwa zaczęły się bronić. Wśród nich było trzech Polaków i około 11 Żydów. Doszło do wymiany ognia ze stroną niemiecką. W czasie tej walki żandarmi podpalili całe gospodarstwo. Żydzi razem z Wiktorią zaczęli uciekać z pożogi, przez co stali się łatwym celem dla niemieckich pocisków. Dwóm Polakom udało się zbiec.
Gdy tylko Niemcy odjechali mieszkańcy Czernica pochowali ciała Żydów na tak zwanym „żydowskim polu”. Wiktoria Dębek spoczęła na cmentarzu parafialnym w Kłoczewie.
Bibliografia:
2. W. Bartoszewski, Z. Lewinówna, Ten jest z Ojczyzny mojej. Wspomnienia z lat 1939–1945, wyd. 3, Warszawa 2007, s. 606.
3. W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981, s. 21.
4. E. Kopówka, P. Rytel-Andrianik, Dam im imię na wieki (Iz 56,6). Polacy z okolic Treblinki ratujący Żydów, Oksford–Treblinka 2011, s. 130.
5. A. Poray (ed.), Those Who Risked Their Lives, Chicago 2007, s. 24.
6. R. Walczak (ed.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997, s. 63.
7. S. Wroński, M. Zwolak, Polacy-Żydzi 1939–1945, Warszawa 1971, s. 423.
8. W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 142.
9. http://www.fpkt.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=165%3Aczernic-k-ryk-20-listopada-2013-r&catid=4%3Astrona-gowna&lang=pl (12.11.2014).
Uwagi:
