Daglis Leokadia
Leokadia Daglis, mieszkająca we wsi Mierzańce, położonej niedaleko miasta Ejszyszki (byłe ZSRR), pomagała Żydom ukrywającym się w lesie. Pochodzili oni z miejscowości Raduń, pow. Lida. Dom Leokadii znajdował się w pobliżu wspomnianego lasu. Żydzi często przychodzili do Leokadii Daglis i prosili o jedzenie. Leokadia nie odmawiała im pomocy.
W marcu 1942 r., podczas kolejnego spotkania Leokadii z ukrywającymi się Żydami, nadjechali Niemcy. Żydzi zaczęli uciekać i w tym pośpiechu pozostawili u Leokadii dziecko. Przybyły pod dowództwem Kleitnera pododdział żandarmów wraz z gestapo rozstrzelał Leokadię i żydowskie dziecko. Egzekucja została wykonana pod pretekstem doraźnej pomocy Żydom i ukrywania żydowskiego dziecka.
Z relacji córki Kmiecików – Haliny Kopij wynika, że ukrywane były również inne osoby pochodzenia żydowskiego. (Istnieją także inne źródła, które wskazują że oprócz Henryka były tam inne osoby). Krewna wspomina sytuację, kiedy jej wuj Stanisław podał Żydowi chleb w niedziele wieczorem, a następnego dnia w poniedziałek rano rodzina została zabrana. Wtedy przez wieś szło gestapo, ale nie widzieli Żyda, o tym fakcie prawdopodobnie doniesiono. Córka relacjonuje również, że Niemcy sprawdzali, czy trawa od domu jej rodziców do domu żydowskiego, który stał poniżej nie była wydeptana. Szukano radia i broni przy strumyku, sprawdzano, czy buty Zygmunta są ubłocone, co mogłoby wskazywać, że był również podejrzewany o działalność partyzancką.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 kwietnia 1930 r. (PDF)
Rozporządzenie Rady MInistrów z dnia 11 kwietnia 1930 r. o zmianach granic województwa nowodrodzkiego i wileńskiego
Bibliografia:
2. IPN BU 392/2034 (na podst. GKBZH WB IX 20).
3. W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981, s. 21.
4. J. Hera, Polacy ratujący Żydów. Słownik, Warszawa 2014, s. 182.
5. S. Wroński, M. Zwolak, Polacy-Żydzi 1939–1945, Warszawa 1971, s. 405.
6. W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 191.
7. http://kurierwilenski.lt/2013/10/11/zajscia-w-ejszyszkach-po-zagladzie-zydow/ (07.10.2015).
Uwagi:
- W dostępnych źródłach pojawiają się inne warianty nazwiska osoby zamordowanej: Daglys, Dagis, jak również różne warianty zamieszkiwanej przez nią wsi: Mierzaniec, Mierzańce, Wierzańce, Mierzanka, Mirzance, Mirzanec (pow. Lida, woj. nowogrodzkie). Pojawia się także stwierdzenie, że Leokadia była litewską katoliczką.
