Bogdanowicz Anna, Ney Julian
Anna Bogdanowicz z d. Wrońska (ur. 16 lipca 1904 r.), córka Stanisława i Antoniny Wrońskich, była nauczycielką. Przed wojną mieszkała wraz z mężem Marcelim, który był prokuratorem, i dwoma synami – Antonim (11 lat) i Stanisławem (15 lat) w Kielcach. Kiedy wybuchła wojna, cała rodzina przeprowadziła się do matki Anny do Jasła.
Anna Bogdanowicz była bardzo aktywną osobą, działała jako łączniczka i organizowała fałszywe dokumenty, głównie dla członków ZWZ oraz osób pochodzenia żydowskiego. Wraz ze swoim przyjacielem, lekarzem Julianem Neyem (ur. 24 lipca 1910 r.) pomagała swojej koleżance, również nauczycielce, która przebywała w getcie. Sara Diller otrzymywała żywność oraz lekarstwa. Źródła podają, że jej matka, która również przebywała w getcie, chorowała. Kobieta dostała również dokumenty na nazwisko Janina Dubiel. 14 sierpnia 1942 r. zorganizowano jej ucieczkę z getta w Jaśle. Niemal natychmiast Anna wyjechała z Żydówką do Kielc, gdzie postarała się o mieszkanie, meldunek, karty żywnościowe, a nawet pracę służącej.
Za udzieloną pomoc osobie pochodzenia żydowskiego zarówno Anna, jak i Julian zostali aresztowani przez funkcjonariuszy niemieckich. Anna Bogdanowicz została skierowana do KL Auschwitz, gdzie otrzymała numer obozowy 27226. 14 czerwca 1943 r. prawdopodobnie zmarła na tyfus. Julian Ney nie wytrzymał tortur, którym go poddawano w siedzibie gestapo w Jaśle. Zmarł, zamęczony podczas przesłuchania. Losy Sary potoczyły się szczęśliwiej. Kobieta wyjechała do Warszawy, skąd 1 września 1943 r. jako Polka trafiła na roboty przymusowe do Austrii. Po wojnie wyjechała do Izraela.
19 września 1983 r. Instytut Yad Vashem nadał Annie Bogdanowicz i Julianowi Neyowi tytuły Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.
Bibliografia:
2. RFWA, Bogdanowicz, nagranie audio sygn. 405_4715, relacja Teresy Hanusz, z dn. 13.12.2013 r.
3. RFWA, Bogdanowicz, nagranie audio sygn. 811_0535, relacja Marii Witusik, z dn. 20.01.2014 r.
4. RFWA, Bogdanowicz, nagranie audio sygn. Bogdanowicz Anna, Ney Julian, Dzikowscy Tadeusz i Anna, relacja Romany Tabor, z dn. 9.09.2013 r.
5. Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Polska, cz. I, Gutman I. i in. (red.), Kraków 2009 s. 53.
6. Rejestr faktów represji na obywatelach polskich za pomoc ludności żydowskiej w okresie II wojny światowej, Instytut Pamięci Narodowej, A. Namysło, G. Berendt (red.), Warszawa 2014, s. 121-122.
7. A. Poray, Those Who Risked Their Lives, Illinois 2007 s. 20, 78-79.
8. Polacy ratujący Żydów na Rzeszowszczyźnie w latach 1939-1945 = Poles rescuing Jews in the Rzeszów Region in the years 1939-1945 / oprac. Elżbieta Rączy, Igor Witowicz ; [teksty wstępne Elżbieta Rączy ; tł. Stefan Bińczycki]. Rzeszów : Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Oddział Rzeszów 2011 s. 201.
9. R. Walczak (ed.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997 s. 97.
10. J. Żaryn, T. Sudoł, Polacy ratujący Żydów. Historie niezwykłe, Warszawa 2014 s. 496.
11. http://www.sprawiedliwi.org.pl/pl/family/411,bogdanowicz-anna/ (24.10.2014).
12. http://www.sztetl.org.pl/en/article/czestochowa/20,culture-social-and-educational-projects/12042,anna-bogdanowicz/ (5.11.2014).
13. http://www.holocaustforgotten.com/list.htm (8.04.2015).
14. http://www.sprawiedliwi.org.pl/pl/family/465,ney-julian/ (29.05.2015).
15. www.straty.pl (8.04.2015).
16. www.straty.pl (29.05.2015).
