Benisz Jan

Jan Karol Benisz (ur. 26 kwietnia 1891 r. w Nowym Sączu) przed wojną pełnił funkcję naczelnika Urzędu Skarbowego w Mysłowicach koło Katowic. Został stamtąd wysiedlony i tak trafił do Gorlic. Uzyskał posadę naczelnika Miejskiego Biura Aprowizacji. Dzięki temu stanowisku mógł pomagać osobom pochodzenia żydowskiego, partyzantom czy biednym mieszkańcom Gorlic.

Jan Benisz był członkiem Związku Walki Zbrojnej, późniejszej Armii Krajowej, i używał pseudonimu „Jastrząb”. Był również jednym z głównych organizatorów akcji „Żegota”. Stanowisko, na jakim się znajdował, pozwalało mu zawyżać spis ludności Gorlic, dzięki czemu znacznie zwiększała się pula kartek żywnościowych wyznaczanych przez Niemców. Nadwyżki żywnościowe przekazywano najbiedniejszym mieszkańcom, partyzantom i Żydom z pobliskiego getta. Rozprowadzaniem żywności zajmował się m.in. sklep Rubiniaków przy ul. Kościuszki 17.

W sierpniu 1942 r. Benisz podjął się opieki nad Żydówką Salą Honibag, uciekinierką z getta. Jan zorganizował dla kobiety bezpieczną kryjówkę u swoich znajomych o nazwisku Tokarscy. Przez dwa tygodnie dostarczał im żywność dla ukrywanej. Po tym czasie przetransportował ją do Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Bogarodzicy Dziewicy Niepokalanego Poczęcia w Dominikowicach. Jan Benisz został aresztowany w październiku 1943 r., a wraz z nim zatrzymano również innych członków konspiracji gorlickiej. Źródła podają, że wraz z nim zamordowano jego dwóch synów – Mieczysława i Lecha. Mieli zostać zastrzeleni 19 października 1943 r. w Rozwadowie.

W 2010 r. Jan Benisz został pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta RP Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Został również uhonorowany przez Yad Vashem tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

Bibliografia: