Wincenty Baranek, Łucja Baranek, Henryk Baranek, Tadeusz Baranek, Katarzyna Baranek
Wincenty Baranek był szanowanym gospodarzem w Siedliskach blisko Miechowa. Urodził się w 1899 r. jako syn Wincentego i Józefy z d. Drożdż. Jego żoną była Łucja (ur. 1908 r. w Biskupicach) z d. Skuch, córka Łukasza i Joanny z d. Dunal. Barankowie mieli dwóch synów: Henryka Mariana (ur. 1 stycznia 1931 r.) oraz Tadeusza Stanisława (ur. 17 listopada 1933 r.). Z rodziną mieszkała także Katarzyna Baranek (ur. 1885 r.) z d. Kopeć, która była macochą Wincentego.
W czasie okupacji niemieckiej Wincenty Baranek był naczelnikiem Straży Wiejskiej, a w jego domu znajdowało się pomieszczenie przeznaczone na areszt. Pomimo tego, pod koniec 1942 r. udzielił schronienia pięciu Żydom z pobliskiego Miechowa. Byli to krawcy, ojciec i synowie, o nazwisku Gotfried (vel Goldfinger).
Nad ranem, 15 marca 1943 r. do gospodarstwa Baranków przyjechali furmankami funkcjonariusze Sonderdienstu, razem z żandarmem Neumannem z posterunku w Zagorzycach. Nie jest jasne, w jaki sposób dowiedzieli się o tym, że Wincenty ukrywa pięć osób pochodzenia żydowskiego. Zwołano miejscowych mężczyzn wraz z sołtysem Piotrem Reguckim. Gdy Niemcy otoczyli gospodarstwo Baranków, kazali gospodarzom zrzucić słomę z poddasza domu i zabudowań gospodarczych. Nie było tam jednak Żydów. Sami funkcjonariusze dalej przeszukiwali pomieszczenia gospodarcze. „Okazało się, że pomiędzy domem a chlewem Baranka wymurowana była dodatkowa ścianka i tam urządzony był schowek. Żydom nakazano wyjść z kryjówki. Mężczyzn wyprowadzono za chlew i zastrzelono. Ich ciała pochowano za stodołą” (http://www.sprawiedliwi.org.pl/pl/family/673,rodzina-barankow/) – opowiada Jan Kania, świadek wydarzeń. W kryjówce tej były trzy osoby. Niemcy znaleźli jeszcze kolejnego mężczyznę ukrytego pod podłogą zabudowań gospodarczych. Jego również zastrzelili. Śmierci uniknął jeden z ukrywających się Żydów, którego wówczas nie było na terenie gospodarstwa.
Następnie Niemcy przystąpili do przesłuchania Wincentego i Łucji Baranków, które odbywało się w ich domu. Oprawcy zorganizowali przy tej okazji alkoholową libację. Później wyprowadzono małżonków do stodoły i tam ich zastrzelono. Następnie przyprowadzono ich dzieci, Henryka i Tadeusza, kazano im uklęknąć i zabito ich strzałami w tył głowy. Nie znaleziono Katarzyny Baranek, która dzięki drobnej posturze ukryła się za piecem. Niemcy nakazali mieszkańcom Siedlisk przyprowadzić kobietę na posterunek żandarmerii w Miechowie w ciągu doby. W przeciwnym razie rozstrzelają 40 Polaków. Następnego dnia doprowadzono ją na posterunek, gdzie została zamordowana.
Instytut Yad Vashem dnia 3 lipca 2012 r. nadał tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata Wincentemu i Łucji Baranek oraz Katarzynie Baranek. Zasługi Henryka i Tadeusza zostały uznane 24 grudnia 2012 r.
Bibliografia:
2. IPN BU 392/2035 (na podst. GKBZH WB II 146-9).
3. RFWA, Baranek, nagranie audio sygn. 405_0791, relacja Alicji Sztern [bratanica Wincentego], z dn. 19.09.2013 r.
4. RFWA, Baranek, nagranie audio sygn. 811_2800 D, relacja Józefa Wlazło, z dn. 21.01.2015 r.
5. W. Bartoszewski, Z. Lewinówna, Ten jest z Ojczyzny mojej. Wspomnienia z lat 1939–1945, wyd. 3, Warszawa 2007, s. 605.
6. W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981, s. 15.
7. S. Datner, Las sprawiedliwych. Karta z dziejów ratownictwa Żydów w okupowanej Polsce, Warszawa 1968, s. 93.
8. A. Namysło (red.), Kto w takich czasach Żydów przechowuje?..., Polacy niosący pomoc ludności Żydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2009, s. 105-115.
9. A. Poray (ed.), Those Who Risked Their Lives, Chicago 2007, s. 19-20.
10. Rejestr faktów represji na obywatelach polskich za pomoc ludności żydowskiej w okresie II wojny światowej, Instytut Pamięci Narodowej, A. Namysło, G. Berendt (red.), Warszawa 2014, s. 352-353.
11. R. Walczak (ed.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997, s. 53.
12. S. Wroński, M. Zwolak, Polacy-Żydzi 1939–1945, Warszawa 1971, s. 375-376, 417.
13. W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 220.
14. J. Żaryn, T. Sudoł, Polacy ratujący Żydów. Historie niezwykłe, Warszawa 2014, s. 362-363.
15. Baranek Łucja, Henryk, Tadeusz, Wincenty, [w:] www.straty.pl, Program Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką (4.11.2014).
16. Kopeć Katarzyna, [w:] www.straty.pl, Program Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką (4.11.2014).
17. http://www.sprawiedliwi.org.pl/pl/family/673,rodzina-barankow/ (23.10.2014).
18. http://ipn.gov.pl/aktualnosci/2012/centrala/obchody-69.-rocznicy-zbrodni-na-rodzinie-barankow-i-ukrywanych-przez-nich-zydach (20.10.2014).
